Thiên
Chúa thực hiện công trình của Ngài qua chúng ta. Chúng ta có một sứ
mệnh. Chúng ta đang sống trong một thế giới với một cùng đích, đó là đón
nhận tình yêu của Thiên Chúa, và tỏ lộ tình yêu ấy cho những người
khác. Thiên Chúa tìm cách cứu chữa một thế giới đã đổ vỡ. Ngài mời gọi
chúng ta làm chứng và giúp thực hiện công trình ấy.
Thánh Kinh giải thích và định hình cho ý nghĩa của tình yêu
Lịch
sử bắt đầu khi Thiên Chúa tạo dựng người nam và người nữ theo hình ảnh
của Ngài. Theo dòng lịch sử, Thiên Chúa gọi và hình thành một dân tộc.
Ngài ký kết một giao ước với chúng ta, đầu tiên qua dân Israel, và sau
đó qua Đức Kitô và Hội thánh. Trong mối quan hệ này, Thiên Chúa dạy
chúng ta biết yêu thương như Ngài đã yêu thương.
Nói
cách khác, vì đã được tạo dựng cho hiệp thông, nên chúng ta nhận biết
rằng tình yêu là sứ vụ của chúng ta. Tặng phẩm cuộc sống Chúa ban cho ta
có trước và định hình cho hành động cũng như cách sống của chúng ta.
Tóm lại, “cách thức Thiên Chúa yêu thương trở thành thước đo cho tình
yêu con người”[1].
Để
sống theo cách ấy đòi hỏi ta phải khiêm hạ. Điều này đòi hỏi chúng ta
phải biết làm cho con tim chúng ta đồng hình đồng dạng với Chúa và nhìn
thế giới qua lăng kính của Ngài. Con đường của Chúa thì tốt đẹp hơn,
nhưng không phải lúc nào cũng dễ dàng hơn.
Thánh
Kinh đầy dẫy những chuyện minh họa Tình yêu Thiên Chúa. Thiên Chúa là
một người cha nhân từ dang tay đón đứa con hoang đàng trở về và mở tiệc
ăn mừng (Lc15,11-32). Thiên Chúa là một mục tử đi tìm con chiên lạc (Lc15,3-7). Thiên Chúa là một người mẹ an ủi vỗ về con cái mình (Is66,13). Thiên Chúa là một người bạn dám hi sinh mạng sống mình vì bạn hữu, và biết khóc thương khi bạn hữu gặp sầu buồn (Ga 11,35). Thiên Chúa là một người thầy, dạy ta biết yêu thương và phục vụ nhau như những người lân cận (Mt 22,39). Thiên Chúa là một người làm vườn, chăm sóc chúng ta cho đến khi sinh hoa kết quả (Ga 15,1). Thiên Chúa là một ông vua mời gọi chúng ta vào dự tiệc cưới của con Ngài (Mt 22,1-14). Thiên Chúa nghe lời kêu van của anh mù và đã dừng lại hỏi anh: Anh muốn tôi làm gì cho anh? (Mc 10,46-52). Thiên Chúa ân cần tiếp đón, lòng đầy xót thương đối với đoàn dân Ngài đang đói khát, ban cho họ của ăn no đầy (Mt 14,13-21)[2], và hiến ban chính mình cho họ (Mt26,16).
Hôn nhân là một hình ảnh cốt yếu trong Thánh Kinh diễn tả tình yêu Thiên Chúa
Tất
cả những hình ảnh trên đây và nhiều hình ảnh khác nữa giúp chúng ta
khám phá được chiều sâu thẳm của tình yêu Thiên Chúa. Những hình ảnh ấy
làm nổi bật thứ tình yêu mà chúng ta được mời gọi để làm chứng bằng cuộc
sống riêng của mỗi người chúng ta. Thế nhưng, như Đức Giáo hoàng
Bênêđictô XVI nhận xét, có một hình ảnh cơ bản làm bối cảnh cho các tình
yêu khác Thiên Chúa:
“Thiên
Chúa yêu thương dân Ngài”. Thật vậy, mạc khải Thánh Kinh trên hết diễn
tả một câu chuyện tình, chuyện giao ước Thiên Chúa với loài người. Đây
là lý do tại sao câu chuyện đời sống và tình yêu kết hợp giữa một người
nam và một người nữ trong giao ước hôn nhân được Thiên Chúa sử dụng như
một biểu tượng của lịch sử cứu độ[3].
Hình
ảnh hôn nhân là trung tâm trong việc diễn tả giao ước của Thiên Chúa
với dân Israel, và về sau còn với Hội thánh. Như Đức Giáo hoàng
Bênêđictô XVI dạy: “Hôn nhân dựa trên tình yêu độc nhất và dứt khoát trở
thành biểu tượng cho tương quan giữa Thiên Chúa và dân Ngài, và ngược
lại cũng vậy”[4]. Giao ước của Thiên Chúa là một chủ đề trung tâm của
Thánh Kinh, và hôn nhân là ẩn dụ được ưa thích nhất của Sách Thánh dùng
để diễn tả tương quan của Thiên Chúa với nhân loại. Cũng những ý tưởng
đó, Đức Giáo hoàng Bênêđictô XVI khi còn là Tổng giám mục Munich đã giải
thích:
Chúng
ta có thể nói rằng Thiên Chúa tạo dựng vũ trụ để bước vào lịch sử tình
yêu với nhân loại. Ngài tạo dựng thế giới để tình yêu được hiện hữu.
Phía sau điều này là những lời lẽ của Israel dẫn thẳng đến Giao ước mới
…. Thiên Chúa đã tạo dựng vũ trụ để có thể trở thành một người phàm và
để tuôn đổ tình yêu của Ngài trên chúng ta và để mời gọi chúng ta yêu
thương đáp lại[5].
Hình
ảnh hôn nhân đó đã bắt đầu có từ trong Cựu ước. Từ đó chúng ta được
biết rằng Thiên Chúa yêu thương ta cách thân tình, dịu dàng và khát
khao. “Các Tiên tri, đặc biệt là Hôsê và Êdêkiel, diễn tả niềm say mê
của Thiên Chúa đối với dân Ngài, qua việc sử dụng cách bạo dạng những
hình ảnh yêu đương”[6]. Trong sách tiên tri Hôsê, Thiên Chúa hứa sẽ
“quyến rũ” Israel, thổ lộ “tâm tình với nàng”, cho đến khi nàng “đáp lại
như buổi thanh xuân” và sẽ gọi Người: “Mình ơi” (Hs2,16-18). Trong sách Êdêkiel, Thiên Chúa nói với Israel bằng một ngữ ảnh hết sức nhạy cảm: “Ta
đã lấy vạt áo của Ta phủ lên để che đậy sự trần trụi của ngươi. Ta đã
thề nguyền và lập giao ước với ngươi, sấm ngôn của Đức Chúa là Chúa
Thượng, và ngươi thuộc về Ta. Ta đã lấy nước tắm rửa … rồi xức dầu thơm
cho ngươi…. Ngươi đã nên xinh đẹp tuyệt trần và xứng ngôi hoàng hậu” (Ed16,8-13)[7].
Chúng ta cũng thấy kiểu nói tương tự như thế trong sách Isaia[8],
Giêrêmia[9] và Thánh vịnh[10]. Sách Diễm ca cũng lấp lánh hằng trăm bài
thuyết giáo sử dụng hình ảnh hôn nhân để giải thích tình yêu mãnh liệt
của Thiên Chúa đối với dân Ngài.
Thánh Kinh không ủy mị nói về tình yêu hôn nhân
Cuộc
hôn nhân giữa Thiên Chúa và dân Ngài có thể không vững bền. “Quan hệ
giữa Thiên Chúa và dân Israel được diễn tả bằng những ẩn dụ như đính hôn
và kết hôn”, do đó khi dân Chúa phạm tội, tính thất thường của chúng ta
trở thành một thứ tội “ngoại tình và đàng điếm”[11]. Trong sách tiên
tri Hôsê, tình yêu của Thiên Chúa dành cho Israel đặt Ngài vào vị thế
của một đức lang quân bị phản bội bởi một người vợ bất trung. Như Thiên
Chúa nói với Hôsê: “Ngươi cứ đi yêu người đàn bà đang có tình nhân và
đang ngoại tình, cũng như Đức Chúa yêu thương con cái Israel, trong khi
chúng lại quay lưng đi theo các thần khác” (Hs3,1).
Khi
dân Chúa quên đi những điều răn Ngài truyền dạy, thờ ơ đối với người
nghèo sống quanh họ, tìm kiếm sự an toàn từ các quyền lực ngoại bang,
hoặc xoay qua thờ lạy ngẫu thần – lúc đó là họ ngoại tình và đàng điếm,
những từ ngữ thích đáng dành để diễn tả sự bất trung của họ[12].
Thế
nhưng, Thiên Chúa vẫn kiên định. Đức Thánh Cha Phanxicô gần đây, khi
suy niệm về đoạn sách Êdêkiel 16, lưu ý Thiên Chúa vẫn nói những lời yêu
thương cả khi dân Israel bất trung với Ngài[13]. Israel phạm tội.
Israel vô ơn. Israel đàng điếm chạy theo các ngẫu thần. Nhưng Thiên Chúa
không bỏ rơi dân đã giao ước với Ngài. Họ luôn có thể hối cải và được
tha thứ. Lòng thương xót của Thiên Chúa hàm nghĩa Ngài hằng tìm kiếm
điều thiện hảo cho dân Israel ngay cả khi họ trốn tránh Ngài. “Vì Đức
Chúa đã gọi ngươi về, như gọi một người đàn bà bị ruồng bỏ, tâm thần sầu
muộn, như gọi một người vợ cưới lúc thanh xuân, bấy giờ đang bị ruồng
bỏ, Thiên Chúa ngươi phán như vậy. Trong một thời gian ngắn, Ta đã ruồng
bỏ ngươi, nhưng vì lòng thương xót vô bờ, Ta sẽ đón ngươi về tái
hợp…nhưng vì tình nghĩa ngàn đời, Ta lại chạnh lòng thương xót” (Is54,6-8).
Thiên Chúa vẫn nhẫn nại yêu thương dân Ngài, ngay cả khi chúng ta sa
ngã phạm tội, ngay cả khi chúng ta cứ cứng lòng sống như không có Người.
Cách
tương tự, tình yêu hay bác ái Kitô giáo sâu hơn những cảm xúc nhất thời
rất nhiều. Nó gồm cả khía cạnh tình cảm và đam mê, nhưng nó cũng là một
sự chọn lựa. Tình yêu là một sứ vụ chúng ta lãnh nhận, một sự sắp đặt
mà ta chấp nhận, một lời kêu gọi chúng ta tự nguyện bước theo. Loại tình
yêu này có những chiều kích mà ta có thể khám phá khi chịu nhượng bộ.
Loại tình yêu này tìm kiếm và bước theo Thiên Chúa, mà nếu ta trung tín
với giao ước của Ngài chúng ta sẽ học biết được thế nào là tình yêu.
Thiên Chúa không bao giờ bỏ rơi Israel để tìm một bạn tình hấp dẫn khác.
Ngài cũng chẳng nản lòng khi bị khước từ. Ngài không bao giờ đổi dạ
thay lòng. Ngài chỉ muốn điều tốt lành nhất, điều chân thật và điều
thiện tối hậu cho dân Ngài. Và trong khi tình yêu của Ngài dành cho
Israel cũng đam mê khát vọng (điều này không ai chối cãi nếu đọc các
sách tiên tri) chính khía cạnh “dục tình” này trong tình yêu thần linh
luôn được triển nở nhờ sự trung tín hi sinh của Thiên Chúa[14]. Tình yêu
đam mê của Thiên Chúa luôn hợp nhất với lòng thương xót và kiên nhẫn
của Ngài.
Hôn nhân, tình yêu và sự hy tế của Đức Kitô trên thập giá
Tình
yêu của Thiên Chúa được đoạn 5 Thư gửi Tín hữu Êphêsô diễn tả rất sinh
động, trong đó, thánh Phaolô quảng diễn hôn nhân tương tự như quan hệ
giữa Chúa Kitô và Hội thánh[15]. Thánh Phaolô thúc dục người chồng và
người vợ “hãy tùng phục lẫn nhau vì lòng kính sợ Đức Kitô” (Ep5,21).
Bởi thế, hôn nhân Kitô giáo không phải là một sự thương lượng về quyền
lợi và trách nhiệm, nhưng đúng hơn là một diễn tả sự tự hiến cho nhau
của đôi vợ chồng. Về cơ bản nó khác xa rất nhiều thứ chủ nghĩa bình
quyền thuần túy. Thánh Phaolô viết “người chồng là đầu của vợ như Chúa
Kitô là đầu của Hội thánh” (Ep5,23). Nhưng điều đó có nghĩa là
gì xét theo ngữ cảnhtrong thực tế? Thánh Phaolô kêu gọi những người
chồng hãy yêu thương vợ bằng một tình yêu tự hiến, phản chiếu tình yêu
hiến tế của Chúa Kitô trên thập giá. Phá bỏ ý tưởng hẹp hòi “trọng nam
khinh nữ” và bóc lột người phụ nữ, trái nghịch sâu xa với các luật gia
đình khác của thế giới cổ đại, Thánh Phaolô dạy phải linh động theo hình
ảnh Thiên Chúa: “Người làm chồng, hãy yêu thương vợ, như chính Đức Kitô
yêu thương Hội thánh và hiến mình vì Hội thánh” (Ep5,25). Rút
ra từ đoạn 5 của Thư Êphêsô này, Hội thánh nói về hôn nhân như là một bí
tích, và kêu gọi các cặp vợ chồng hãy sống hiệp thông trong tình yêu tự
hiến như hi tế thập giá.
Đức
Giêsu giúp các Kitô hữu nói một cách xác tín về tình yêu Thiên Chúa.
Người tỏ bày giao ước của Thiên Chúa cho mọi dân tộc, bằng cách hoàn tất
lịch sử của Israel như là một câu chuyện phổ quát về ơn cứu độ. Đức
Giêsu là hiện thân của tình yêu tự hiến, bởi vì, chính Người, theo sát
nghĩa của từ, là [Ngôi] Lời của Thiên Chúa mặc lấy xác phàm. Người yêu
thương Hội thánh như tân nương của Người. Và chính tình yêu vô vị lợi
này (được minh chứng bằng máu Người đổ ra trên thập giá) làm mẫu cho thứ
tình yêu phục vụ lẫn nhau cần thiết trong mọi cuộc hôn nhân và gia đình
Kitô giáo.
Như
Đức Giáo hoàng Bênêđictô XVI dạy: “Bởi chiêm ngắm cạnh nương long bị
đâm thâu qua của Chúa Kitô, chúng ta có thể hiểu được làm sao … Thiên
Chúa là tình yêu. Chính nơi đó sự thật này được chiêm ngắm. Và cũng phải
từ đó mà chúng ta định nghĩa về tình yêu. Khi chiêm ngắm như thế, người
Kitô hữu mới khám phá ra được con đường, trên đó cuộc sống và tình yêu
của họ phải bước đi”[16].
Đối
với nhiều người ngày nay, “tình yêu” chẳng qua chỉ là một cảm xúc nồng
nàng hoặc một sự quyến rũ thể lý. Những yếu tố này có vai trò của nó.
Nhưng tình yêu đích thực (là tình yêu biết kiên nhẫn, đi vào chiều sâu
và có khả năng thỏa mãn con tim nhân loại suốt cuộc đời) lớn lên từ
những gì chúng ta hiến ban cho tha nhân, chứ không phải từ những gì
chúng ta chiếm hữu cho mình. Chúa Giêsu Kitô đã chết trên thập giá để
cứu độ chúng ta. Cái khả năng từ bỏ mọi đặc quyền đặc lợi của mình mà
hiến thân cho tha nhân, một điều rất nền tảng và có sức giải phóng, là
sợi chỉ nối kết toàn bộ giáo huấn công giáo về hôn nhân và gia đình.
Giáo huấn công giáo đích thực về hôn nhân và gia đình phân biệt rõ ràng
đâu là tình yêu đích thực và đâu là tình yêu giả tạo.
36.
Thánh Kinh có nhiều cách diễn tả bổ sung cho nhau và trùng lấp về tình
yêu của Thiên Chúa, nhưng trong các cách đó, tình yêu dưới hình thức hôn
nhân được đề cập nhiều nhất. Giao ước giữa Thiên Chúa và dân Ngài (đầu
tiên là với Israel sau đó là Hội thánh) thì tương tự như một cuộc hôn
nhân. Cuộc hôn nhân này không phải luôn dễ dàng, nhưng tội lỗi nhân loại
không bao giờ là tiếng nói cuối cùng. Sự trung tín của Thiên Chúa mạc
khải cho chúng ta biết thế nào là tình yêu đích thực và sự trung tín
đích thực thì biểu lộ ra như thế nào. Đức Giêsu Kitô, chào đón mọi người
chúng ta bước vào làm thành viên trong gia đình Thiên Chúa, đã cho
chúng ta một định nghĩa mới và bất ngờ về tình yêu, cho ta những khả
năng mới để được sống sung mãn.
CÂU HỎI THẢO LUẬN
Tại sao tình yêu Thiên Chúa giống như một cuộc hôn nhân?
Cách Thiên Chúa yêu thương khác với cách thức yêu thương của con người như thế nào?
Tình
yêu đích thật là gì và làm sao chúng ta có thể nhận ra được nó? Bạn có
thể kể ra một vài điểm giống nhau và khác nhau giữa tình yêu lãng mạn
theo tập tục văn hóa của bạn với tình yêu giao ước của Thiên Chúa không ?
Bạn
có thể nhớ về một thời gian nào đó trong lúc mà tình yêu của Thiên Chúa
đã giúp bạn biết cách yêu thương chân thành hơn và tốt đẹp hơn không?
[1] ĐGH Bênêđictô XVI, Tđ. Deus Caritas Est (DCE) (2005), 11.
[2] Cf. thêm Mt 15,32-39; Mc 6,31-44; 8,1-9; Lc 9,10-17; Ga 6,5-15.
[3] ĐGH Benêđictô XVI, “Bài nói chuyện với các tham dự viên tại diễn đàn của các hiệp hội gia đình”, Rôma 16/05/2008.
[4] DCE, 11.
[5] Joseph Ratzinger, In the Beginning: a Catholic understandingn of the story of creation and fall, Wm. B. Eerdmans Publishing Co., Grand Rapids, MI, 1995, 30.
[6] DCE, 9.
[7] Cf. Ed 23.
[8] Cf. Is 50,1; 54,5; 61,10; 62,5.
[9] Cf. Gr 2,2; 3,1; 3,6-12; 31,32.
[10] Cf. Tv 45.
[11] DCE, 9.
[12] Cf. Xh 34,16; Tl 2,17; Ds 15,39; và Đnl 31,16.
[13] ĐGH Phanxicô, Bài Giảng, “Thánh lễ tại Nhà Nguyện Santa Marta – Khi một tình yêu thất bại”,Osservatore Romano, 28/02/2014.
[14] DCE, 5.
[15] Ep 5,21-33.
[16] DCE, 12. Cf. Ga 19,37; và 1Ga 4,8.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét