Vai
trò của các Giáo Lý viên thực sự quan trọng trong việc giáo dục đức tin
và nhân bản cho con cái chúng ta. Nhưng theo giáo huấn của Hội Thánh,
thì cha mẹ phải là “những nhà giáo dục đầu tiên và chính yếu” của con
cái. Còn các Giáo Lý viên chỉ là những người phụ giúp cha mẹ trong sứ
mệnh giáo dục này.
Tuyên ngôn về
Giáo Dục Kitô Giáo của Công Đồng Vaticanô II viết: “Vì là người truyền
sự sống cho con cái, nên cha mẹ có bổn phận hết sức quan trọng là giáo
dục chúng và vì thế họ được coi là những nhà giáo dục đầu tiên và chính
yếu của chúng. Vai trò giáo dục này quan trọng đến nỗi nếu thiếu sót thì
khó lòng bổ khuyết được” (Gravissimum Educationis (GE), số 3).
Theo Tông Huấn
Familiaris Consortio (FC) của Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II thì quyền
lợi và nhiệm vụ giáo dục của cha mẹ là điều thiết yếu, vì việc giáo dục
liên quan đến việc truyền sinh; vai trò này là vai trò căn bản và chính
yếu so với vai trò của những người khác, bởi vì sự liên hệ độc nhất và
yêu thương giữa cha mẹ và con cái; không ai có thể thay thế được và
chuyển nhượng được, như thế không ai có thể hoàn toàn uỷ quyền cho người
khác hay để cho người khác cướp đoạt quyền này (FC, số 36).
Hai đoạn văn
trên cho chúng ta thấy vai trò rất quan trọng của cha mẹ trong việc giáo
dục con cái. Đôi khi vai trò này xem ra vượt khả năng của một số phụ
huynh. Dù chúng ta có khả năng hay không, thì chính chúng ta là những
người chịu trách nhiệm về con cái của mình. Đồng thời, không ai có thể
hiểu biết và yêu thương con cái chúng ta hơn chúng ta. Cho nên, dù muốn
dù không, chúng ta cũng phải lãnh trách nhiệm làm những nhà giáo “đầu
tiên và chính yếu” của con cái chúng ta. Dù cha mẹ có là những nhà giáo
bất toàn, việc giáo dục của cha mẹ vẫn tốt hơn là khoán trắng cho người
khác giáo dục con cái thay cho chúng ta.
- Giáo Dục là Cộng Tác vào Công Trình Sáng Tạo của Thiên Chúa
Kết quả của tình
yêu vợ chồng không phải chỉ giới hạn trong việc sinh sản con cái, nhưng
nó được mở rộng và phong phú hoá bằng những hoa quả về luân lý, tâm
linh và đời sống siêu nhiên mà cha mẹ được mời gọi để truyền lại cho con
cái, và qua con cái đến Hội Thánh và thế giới (FC, số 28).
Công tác giáo
dục được bắt nguồn từ ơn gọi chính của đôi vợ chồng là cộng tác vào công
trình sáng tạo của Thiên Chúa: bằng cách sinh ra vì yêu và để yêu một
con người mới là con người có sẵn trong mình ơn gọi lớn lên và tăng
trưởng, như thế cha mẹ nhận công tác giúp con người đó sống một đời sống
nên người (FC, số 36).
Khi cặp vợ chồng
được Thiên Chúa cho phép cộng tác vào việc tạo dựng một con người mới,
họ cũng được quyền làm cha mẹ, và chia sẻ vai trò tiếp tục sáng tạo của
Ngài. Đó là lý do tại sao sinh sản và dạy dỗ con cái đi liền với nhau.
Một trong những lý do tự nhiên đòi hỏi cha mẹ phải chung thủy với nhau
vì không những cha mẹ có nhiệm vụ dưỡng dục con cái cho đến khi trưởng
thành mà còn có nhiệm vụ cố vấn cho con cái trong việc dưỡng dục cháu
chắt của mình.
Đối với cha mẹ
Công Giáo, sứ vụ giáo dục được bắt nguồn từ Bí Tích Hôn Phối, là Bí Tích
thánh hiến họ để giáo dục con cái: Bí Tích này mời gọi họ chia sẻ chính
quyền bính và tình yêu của Thiên Chúa Cha, và của Đức Kitô vị Mục Tử,
và trong tình mẫu tử của Hội Thánh, và phong phú hóa họ bằng ơn khôn
ngoan, biết lo liệu, cương nghị, và tất cả những ơn khác của Chúa Thánh
Thần để họ giúp con cái trong việc tăng trường như những con người và
Kitô hữu (FC, số 38).
- Nuôi nấng, dạy dỗ và làm thành môn đệ
“Nhờ ơn bí tích
Hôn Phối, cha mẹ nhận trách nhiệm và đặc quyền giáo dục đức tin cho con
cái. Cha mẹ là những sứ giả đầu tiên của đức tin, khai tâm cho con về
các mầu nhiệm đức tin từ lúc chúng còn nhỏ. Họ phải đưa con cái, hòa
nhập vào đời sống của Hội Thánh ngay từ lúc còn thơ bé. Nếp sống gia
đình có thể tạo nên những tâm tình tốt đẹp, chuẩn bị và nâng đỡ đức tin
sống động cho con trong suốt cuộc đời” (GLCG 2225).
“Cha mẹ phải
giáo dục đức tin cho con cái ngay từ tuổi ấu thơ. Việc giáo dục này khởi
đầu ngay khi các phần tử trong gia đình giúp nhau lớn lên trong đức
tin, nhờ làm nhân chứng bằng một đời sống đạo phù hợp với Tin Mừng. Việc
dạy giáo lý trong gia đình đi trước, đồng hành và làm phong phú thêm
các hình thức giáo dục đức tin khác. Cha mẹ có sứ mạng dạy cho con cái
biết cầu nguyện và khám phá ra ơn gọi làm con Thiên Chúa (x. Lumen
Gentium 11). Giáo xứ là cộng đồng Thánh Thể và là trung tâm đời sống
phụng vụ của các gia đình Kitô giáo, nên là nơi tốt nhất để giáo dục đức
tin cho trẻ em và cha mẹ chúng” (GLCG 2226).
II. NHỮNG PHƯƠNG PHÁP GIÁO DỤC ĐỨC TIN CHO CON CÁI TRONG GIA ĐÌNH
Để chu toàn sứ
vụ này, chính cha mẹ cũng phải cố gắng học tập để hiểu biết và sống đạo;
đọc thêm sách vở, tài liệu hay tham dự các khoá huấn luyện cho phụ
huynh. Mỗi giáo xứ nên tổ chức những buổi học hỏi để giúp phụ huynh chu
toàn bổn phận này. Một số điểm chính yếu cần quan tâm.
- Giáo dục bằng gương sáng
“Cha mẹ là những
người đầu tiên có trách nhiệm giáo dục con cái. Họ thể hiện trách nhiệm
này qua việc xây dựng một mái ấm gia đình dựa trên tình âu yếm, lòng
tha thứ, tôn trọng lẫn nhau, chung thủy và tinh thần phục vụ vô vị lợi.
Mái ấm gia đình là nơi thích hợp cho việc giáo dục các đức tính, nơi đây
con cái học biết hy sinh, phán đoán lành mạnh, tự chủ, là những điều
kiện cho tự do đích thực. Cha mẹ phải dạy cho con cái biết ‘coi trọng
các chiều kích tâm linh hơn là những gì thuộc thể lý và bản năng’. Cha
mẹ có trách nhiệm quan trọng là phải nên gương tốt cho con cái. Khi biết
nhìn nhận những thiếu sót của mình trước mặt con cái, cha mẹ có uy tín
hơn để hướng dẫn và sửa dạy con cái Giáo Dục bằng Chia Sẻ Lời Chúa trong
Gia Đình” (GLCG 2223).
Cha mẹ phải giáo
dục đức tin cho con cái ngay từ tuổi ấu thơ. Việc giáo dục này khởi đầu
ngay khi các phần tử trong gia đình giúp nhau lớn lên trong đức tin,
nhờ làm nhân chứng bằng một đời sống đạo phù hợp với Tin Mừng (GLCG
2226).
- Giáo dục bằng cầu nguyện và Thánh Kinh
Thánh Phaxicô
nói rằng cần phải dạy bằng lời, cần phải rao giảng Tin Mừng, nhưng lời
thường vào lỗ tai này rồi đi qua lỗ tai khác. Nhưng các em không thể
quên được những gì các em thấy chúng ta làm, ngày này qua ngày khác, năm
này qua năm nọ. Cha mẹ nào phản ảnh tình yêu của Cha Trên Trời đối với
con cái, cha mẹ nào sống đời cầu nguyện và làm việc lành, chung thủy với
nhau và siêng năng lãnh nhận các Bí Tích, thì đã làm được ba phần tư
công tác là nhà giáo dục đầu tiên của con cái mình.
Hơn nữa, qua
việc cầu nguyện chung với con cái, qua việc đọc Lời Chúa với các em và
dẫn các em đi xâu vào việc gia nhập Nhiệm Thể Đức Kitô…, họ hoàn toàn
trở nên cha mẹ, mà trong đó không những chỉ họ sinh ra sự sống thể xác
mà còn sự sống phát sinh từ Thánh Giá và sự Phục Sinh của Đức Kitô qua
sự canh tân của Chúa Thánh Thần (FC, số 39).
“Chắc chắn rằng…
Tràng Hạt Mân Côi phải được kể là một trong những kinh nguyện tốt và có
hiệu quả nhất mà gia đình Kitô giáo được mời gọi để đọc” (FC, số 61).
Bằng
cách cầu nguyên trong gia đình, cha mẹ không những gương cho con cái mà
còn đem các em đến gần Thiên Chúa. Cầu nguyện mỗi ngày và thường xuyên
cần ơn khôn ngoan và cương nghị. Đương nhiên là rất ít trẻ em thích đọc
kinh Mân Côi, hay tham dự Thánh Lễ hằng ngày. Bắt buộc các em đôi khi
tạo ra những phản ứng ngược lại. Vì thế cha mẹ phải biết cách hướng dẫn
cầu nguyện làm sao cho các em không nhàm chán. Dù thế nào đi nữa, đừng
buông xuôi, nhưng cứ làm và phó thác cho Chúa.
- Giáo dục bằng dạy giáo lý
“Việc dạy giáo lý trong gia đình đi trước, đồng hành và làm phong phú thêm các hình thức giáo dục đức tin khác” (GLCG 2226).
“Sứ mệnh giáo
dục đòi hỏi các cha mẹ Kitô giáo phải trình bày cho con cái tất cả các
đề tài cần thiết để các em từ từ trưởng thành về nhân cách theo quan
điểm giáo dục của Hội Thánh” (FC, số 39).
Điều này có
nghĩa là dù dạy con ở nhà hay gửi các em đến các lớp giáo lý, nhiệm vụ
dạy giáo lý cho con cái vẫn là nhiệm vụ chính của cha mẹ. Điều này có
thể thực hiện được bằng cách trước hết là làm gương cho con bằng việc
học đạo và sống đạo của mình, rồi bỏ ít thì giờ ra mỗi ngày để dạy con
về cách sống đạo. Có thể mỗi tối vài phút trong giờ kinh tối, có thể
trước bữa ăn…
Cách tốt nhất để
dạy giáo lý cho con là cùng con ôn lại các bài giáo lý trong các sách
hay các bài tập mà các em đem về từ các lớp giáo lý. Chúng ta là giáo
dân không ai hoàn toàn hiểu về giáo lý, nhưng trong khi giúp con cái học
giáo lý ở nhà, chúng ta cũng có dịp học thêm về giáo lý.
Nếu gia đình có
con trong tuổi thiếu niên hay thanh niên, cha mẹ có thể đem ra những đề
tài về tín lý hay luân lý để cả nhà bàn thảo… Muốn được như thế, chính
cha mẹ phải dành một ít thì giờ để học thêm về Thánh Kinh và giáo lý.
Cha mẹ nên tham khảo những tài liệu về giáo lý trên mạng…
- Giáo dục bằng việc chọn trường học và bạn bè cho con
“Cha
mẹ là những người đầu tiên có trách nhiệm giáo dục con cái, nên có
quyền chọn lựa cho con cái một trường học theo ý mình. Quyền này là
quyền căn bản. Cha mẹ phải cố gắng chọn lựa trường học nào giúp chu toàn
tốt nhất trách vụ của người giáo dục đức tin. Nhà Nước có bổn phận bảo
đảm và giúp đỡ để cha mẹ thực thi quyền ấy” (GLCG 2229).
Trong một xã hội
bị thế tục hoá cao độ như hiện nay, những chương trình truyền thông đại
chúng có tính cách vô luân, chống Kitô giáo, cùng cổ võ một nền văn hoá
tiêu thụ và “thỏa mãn lập tức” (instant gratification), cha mẹ có quyền
và có bổn phận che chở con em khỏi những ảnh hưởng xấu xa này. Khi
chúng ta lãnh nhận Bí Tích Hôn Phối, Thiên Chúa ban cho chúng ta đủ ơn
để hướng dẫn gia đình chúng ta. Điều quan trọng là chúng ta biết cầu
nguyện và cậy trông vào Chúa trong những quyết định về giáo dục con cái.
Hầu hết các em
dễ bị ảnh hưởng của bạn bè hơn là của cha mẹ. Cha mẹ nên tìm cách để
biết bạn bè con mình là ai và gia đình các em ra sao. Không nên cấm cung
con cái, nhưng nên để con cái đến nhà bạn bè mà chính cha mẹ cũng đến
để quen biết cha mẹ của bạn con mình. Cách tốt nhất là cho các em tham
gia các đoàn thể thanh thiếu niên Công Giáo như Hướng Đạo Công Giáo,
Hùng Tâm Dũng Chí và Thiếu Nhi Thánh Thể. Khi các em tham gia những đoàn
thể như thế, các em sẽ có một môi trường và một nhóm bạn tốt để giúp
nhau chống lại những ảnh hưởng xấu của các bạn bè và các môi trường
khác.
Nhưng dù ở đâu
và gia nhập đoàn thể nào, cha mẹ vẫn không tránh né được nhiệm vụ dạy
con về đức tin và làm gương sống đạo cho con ngay ở trong gia đình của
mình.
“Khi trở thành
cha mẹ, đôi hôn nhân nhận được ân sủng của Thiên Chúa và đồng thời cũng
lãnh nhận trách nhiệm. Trước mặt con cái, tình yêu của cha mẹ phải trở
thành dấu chỉ của chính tình yêu Thiên Chúa, ‘là Đấng mà từ Ngài mọi gia
đình trên trời dưới đất được đặt tên’” (FC, số 14).
Thánh Kinh nói
“Thiên Chúa là Tình Yêu” (1Ga 4,8). Là cha mẹ chúng ta được mời gọi để
trở thành dấu chỉ và cách diễn tả tình yêu của Thiên Chúa, và điều này
được thể hiện qua tình yêu của cha mẹ đối với con cái. Tình yêu của
Thiên Chúa là tình yêu sáng tạo, tình yêu của chúng ta cũng phải trở
thành động lực để giúp cho chúng ta tìm mọi cách trong phạm vi khả năng
của mình mà tạo nên trong con cái chúng ta một Kitô hữu và một con người
hoàn hảo.
Kết:
Giáo
dục đức tin và dạy giáo lý là việc rất quan trọng trong Giáo hội. Đó là
một sự đào tạo toàn diện về con người, không chỉ dừng lại việc làm cho
một người thành hữu ích cho xã hội mà còn có khả năng trở thành con
Chúa, công dân nước trời. Vì vậy, đây phải là ưu tư của tất cả mọi
người, nhờ đó đức tin của người Kitô hữu ngày càng trưởng thành và có
khả năng thích ứng với mọi hoàn cảnh xã hội…
Lm. Phêrô Võ Thanh Nhàn
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét