Rau nào sâu nấy

Cha mẹ nuông chiều con cái có thể khiến trẻ dễ lo âu và trầm cảm trong tương lai. Không những thế, sự nuông chiều còn làm cho chúng tự quan trọng hóa và trở nên ích kỷ.

Tiết kiệm và khước từ có giá trị quan trọng. Một số thiếu niên đã thiếu (hoặc mất) các "đức tính" đó. Chưa thể trách các em, vì chính cha mẹ nuông chiều mà con cái trở nên như vậy. So với 10 hoặc 15 năm trước, trẻ em ngày nay lười làm việc nhà hơn. Một nghiên cứu ở Úc cho thấy, 53% trẻ muốn mua vật dụng xài riêng để cảm thấy hãnh diện và 73% các cha mẹ nói rằng con cái họ "tập trung" vào mua sắm và hoang phí. Cha mẹ càng phải làm việc nhiều hơn để con cái "không thua kém bạn bè".

Nhu cầu của trẻ tăng cao cũng do làn sóng tiếp thị nhắm vào chúng. Viện Nhi khoa Hoa Kỳ ước tính, mỗi năm trung bình một đứa trẻ Mỹ xem 40.000 chương trình quảng cáo. Đó là áp lực vô thức lên cả cha mẹ và con cái, khó tránh khỏi. Cha mẹ cần biết cân bằng giữa các thuận lợi của xã hội và các giá trị nhân bản của cuộc sống: Muốn đạt được mục đích thì phải biết chờ đợi, tiết kiệm và làm việc chăm chỉ. Trẻ em có thể học tự kiềm chế bằng cách quan sát cách xử sự của người khác, đặc biệt là cách xử sự của cha mẹ.

Muốn vậy, cha mẹ phải mất nhiều thời gian để quan tâm tới con cái. Cha mẹ chú trọng các giá trị sống thì mới đủ uy tín để dạy các con những tiêu chuẩn sống. Hạn chế yêu sách của trẻ không phải là "cấm" mà phải giải thích cho trẻ hiểu những gì thực sự cần thiết hoặc chưa cần thiết, đồng thời cũng cần lắng nghe trẻ trình bày, tuyệt đối đừng áp chế chúng. Thật ra khó nhận biết thế nào là "đủ" nhưng vẫn có thể nhận ra sự "quá đáng" để dừng lại.
Phụ huynh cần luyện tập kỹ năng làm cha mẹ để giáo dục con cái, đồng thời cần hiểu rõ tầm ảnh hưởng mạnh mẽ của các loại hình thông tin đại chúng (báo chí, phim ảnh...) tác động vào con trẻ hằng ngày. Hãy lưu ý nói chuyện và lắng nghe trẻ. Nhờ vậy mà có thể ngăn ngừa những thói hư tật xấu và động viên con trẻ hướng thiện.

Được động viên thì trẻ thêm lòng tin, được chia sẻ thì trẻ biết rộng lượng, được tha thứ thì trẻ biết khoan dung và nhẫn nại. Ngược lại, trẻ sẽ lên án khi sống với những người hay chỉ trích, trẻ sẽ nhút nhát, sợ sệt khi sống giữa cảnh hãi hùng, trẻ sẽ tham lam khi sống trong không khí đố kỵ. Rau nào, sâu nấy. Cha mẹ trung thực thì con cái công bằng, cha mẹ hạnh phúc thì con cái nhân ái, cha mẹ hiền hậu thì con cái đức độ. Những cảnh thương tâm có thể dạy cho trẻ biết đồng cảm.

Chúng ta không chỉ dạy con bằng những điều bảo ban mà quan trọng hơn là bằng cách sống của chính mình.

TRẦM THIÊN THU